KLONLAMA

KLONLAMA

•Klonlama nedir?

•Klonlama yöntemleri nelerdir?

•Klonlama neden yapılır?

•Klonlamanın olumlu ve olumsuz tarafları nelerdir?

KLONLAMA NEDİR ?

•Moleküler biyoloji teknikleri kullanarak bir DNA dizisine eş DNA üretmek veya bir hücreden yola çıkarak hücre bölünmesi ile genetik olarak birbirine eş hücre grubunun oluşmasıdır.

•Eşeysiz üremeyle genetik kopya oluşturulur.

                                                                       DOLLY’nin Oluşumu

KLONLAMA
YÖNTEMLERİ :

                                                                                    

              •DNA KLONLAMA      

                                                                                                  

                                                                                                                 

              •ÜREME AMAÇLI KLONLAMA

              •TEDAVİ AMAÇLI KLONLAMA

                                                                                                                                                     

DNA KLONLAMA

•Farklı birey veya türlerden alınan DNA parçalarının fonksiyonel olacak şekilde birleştirilmesidir. Bu teknolojinin en güzel örneği, insandaki insülin hormonunu şifreleyen genin, bakteriyel plazmit (hücrelerde kromozom yapısında olmayan stopilazmik DNA’lardır ) DNA’sı ile birleştirilmesidir.

•Başka bir DNA parçası ile birleştirilerek değişikliğe uğramış olan plazmit DNA’sı, “rekombinant-DNA molekülü” adını alır. Bu rekombinant DNA’yı bakteri içinde çoğaltarak insülin geninin çok sayıda kopyasını yapmak mümkündür.

ÜREME AMAÇLI KLONLAMA

•Şu anda var olan yada daha öncesinde var olmuş olan bir hayvanın DNA’sıyla aynı DNA’ya sahip hayvanların meydana getirilmesidir.

•Bu işlem üreme hücresine sahip olmayan bir bireyin çocuk sahibi olmasına yardımcı olmak için de kullanılır. Örneğin Dolly bu teknoloji ile yaratılmıştır.

TEDAVİ AMAÇLI KLONLAMA

 •Terapatik klonlamaya embriyo klonlama da denir.

• Araştırmalarda kullanılmak üzere insan embriyosunun üretilmesi işlemidir.

• Bu işlemin amacı klonlanmış insan yaratılması değil fakat insan gelişiminin ve hastalıkların tedavisinin araştırılması ve çalışılması için kök hücrelerin yetiştirilmesidir.

• Kök hücreler insan vücudunda herhangi çeşit bir hücreye dönüşerek bozulmuş yada hastalıklı dokuları yenileme/ iyileştirme yeteneğine sahip oldukları için biyomedikal araştırmalarda çok önemlidir ve buradaki temel amaç ise kişiye özel kök hücreleri üretmektir.

-Kök Hücre Oluşturma

Bu işlemin basamaklarını şu şekilde gösterebiliriz:

•Kök hücreler yumurta 5 gün boyunca döllendikten sonra yumurta içerisinden çıkartılırlar. Gelişimin bu aşamasındaki yumurtaya “ blastosit ” denir.  Kök hücrenin çıkarılması embriyoyu parçalar ve yok eder.

•Çıkartılan kök hücreler petri kaplarında potansiyel terapatik dokuları yada ayrı organları oluşturmak için kültürleniyorlar.

•Oluşumu hedeflenen bu terapatik dokuların sonradan vücudun iyileştirilmesi planlanan yerine aktarılıp bulundukları yerdeki hasarı onarmaları amaçlanmakta ve üzerinde çalışılmaktadır.(Kan hücresi,kas hücresi vb oluşturma)

•Bu sayede kişilerin kendi hücrelerinden doku ya da organ üretileceği için dokunun vücut tarafından reddedilme olasılığı ortadan kalkacaktır.

KLONLAMANIN AMAÇLARI

•Üstün genetik yapıya sahip ancak herhangi bir sebeple döl veremeyen veya ölmek üzere olan bir çiftlik hayvanı klonlanarak çoğaltılabilir. Bir başka uygulama alanı nesli tükenmekte olan ve az sayıda kaldığı için üretilemiyen hayvanların bu teknoloji kullanılarak çoğaltılmasıdır.

•Bu teknoloji ile arzu edilen genetik yapı çoğaltılabilmekte ve böylece üstün genetik özelliklere sahip birden fazla çiftlik hayvanının üretilmesiyle üniform sürüler elde edilebilmektedir. Örneğin, artık döl veremeyecek yaşa gelmiş kaliteli bir inek, klonlama yöntemi ileçoğaltılabilmektedir. Bu teknoloji ile bir sığır çiftliği sahibinin isteği üzerine 13 yaşında ve artık döl vermeyen iyi kaliteli bir etçi inekten doku alınarak ilk ticari klonlama çalışması gerçekleştirilmiş.

•Et kalitesi, süt üretimi, büyüme oranı döl verimi hayvanların değerlendirilmesinde  dikkate alınan önemli kriterler arasında sayılabilir. Mükemmel kalitede süt veren bir inek veya diğerlerinin arasında derhal göze çarpan ideal bir boğa gibi üstün niteliklere sahip seçilmiş hayvanların birkaç kez kopyalanması veya çok kaliteli hayvanların kalabalık klon sürülerinin elde edilmesi gibi seçenekler mümkündür.

•Klonlama teknolojinin hedeflerinden biri de nesli tükenmekte olan hayvanlar olmuştur. İlk olarak 1998 yılında ana vatanı Hindistan ve Çin olan yabani bir sığır türünden (gaur) elde edilen hücre, çekirdeği çıkartılmış evcil sığır yumurtasına transfer edildi ve doğan gaur yavrusu 48 saat yaşadı.

•1999 yılında Audobon Enstitüsü Soyu Tükenen Türler Araştırma merkezinden araştırmacılar tükenmekte olan bir canlı türüne ait daha önceden dondurulmuş embriyosunu başka bir canlı türüne nakletmişlerdi.sonuçta sıradan bir ev kedisi afrika vahşi kedisi doğurdu.Peki ya nesli tükenmiş canlılar onlar tekrar yaşayabilirler mi? 1999 yılında bir grup Rus bilimadamı çok iyi korunmuş bir mamut kalıntısı buldular.Ancak olumsuz çevre koşulları DNA sına çok zarar vermişti.

•Kök hücre yöntemiyle ölümcül hastalıklarda organ üretmeyi sağlamak.

•Büyük insanların veya efsanevi derecede güzel kişilerin tekrarlanması.

•Kalıtsal hastalık tehlikesini azaltmak için sağlıklıların çoğalması.

•Kısır çiftler için çocuk sahibi olma.

KLONLAMANIN OLUMSUZ YÖNLERİ

•Yine ayrıca bazı alanlarda benzer insanların kullanımı da insan yığınlarının savaş ,haber alma gibi alanlarda kötüye kullanılmasını sağlar.

•Bazı çevreler, kopyalamayı ileride gerekebilecek organ nakilleri için bir depo gibi kullanabilme düşüncesi ile desteklemektedirler. Bu durum ise tıp etiği açısından insan ahlakına aykırıdır .Nitekim ileride organ gerekebileceği düşüncesinden hareketle bir cenini üretmek ve sonra da gerekince onu parçalayarak organını almak ahlaki bir olay değildir.

•Klon canlıların çok büyük sağlık sorunları olabilmektedir.Erken yaşlanma,gen etkinliklerinde düzensizlikler ,gelişim bozuklukları bu sorunlar arasındadır.

•Bu gün kök hücreler göbek kordonu, kemik iliği gibi vücudun bazı bölgelerinden elde edilebilmesine karşın bunların sınırlı sayıda dokuya dönüşebilmeleri uygulama alanlarını  kısıtlamaktadır. Oysa embriyodan elde edilen kök hücreler hertürlü dokuya dönüşebilme özelliğine sahiptir.Ama tedavi amaçlı klonlamada embriyodan gerekli kök hücre alınıp embriyo öldürülüyor.Bu da tartışmalara yol açmaktadır.

•Nesli tükenen canlıların zaten azalmış olan genetik çeşitliliği klonlamayla daha da azalacaktır.

KÜÇÜK BİLGİLER

•Klon canllar çok sayıda deneme sonucunda oluşurlar.Dolly 277 başarısız deneme sonucu oluşmuştur.

•1952 yılında ilk klon canlı,minik iribaş oluşturuldu.

•1999 yılında Dolly’nin biyolojik yaşının klonlandığı canlıyla aynı olduğu açıklandı.

•Dolly den sonra domuz, fare,maymun gibi canlılar da klonlanmıştır.

•Alzheimer, Parkinson gibi hücrelerin dejenerasyonuna bağlı olarak gelişen hastalıklar için yeni bir tedavi yaklaşımı ortaya çıkmıştır.

KAYNAKLAR:

http://www.biltek.tubitak.gov.tr

http://www.turkhaygen.gov.tr

http://www.unesco.org.tr

http://www.deu.edu.tr

http://tr.wikipedia.org

http://www.tedavisi.biz

HAZIRLAYAN :GAMZE NAR