18 Aralık 2012 Salı

KALBİN ÖZELLİKLERİ


KALBİN ÖZELLİKLERİ
•Kalp insanın göğüs boşluğunda iki akciğer arasında olan yumruk büyüklüğündeki bir organımızdır.
• Vücudun orta hattının sol tarafında olacak şekilde yan yatmış pozisyonda bulunur.
•Kalp 12 cm uzunluğunda ve 9 cm genişliğinde  içi boş kassal bir organdır.
•Kalp genelde kadınlarda 250-280 gr, erkeklerde ise 280-300 gr’dır.
•Kanı bütün vücuda ve akciğerlere göndermekle görevli olan kalbin dakikadaki dinlenme atışı yetişkinlerde yaklaşık 60-80 arasındadır, çocuklarda ise bu sayı dakikada 90-140 arasındadır.
•Dakikada 5-35 litre arası, günlük ise 9000 litre, yılda 40 milyon kanı vücuda pompalar.


KALBİN YAPISI
KALP KASI : Kalp kası tipik bir iskelet kası gibi çizgilidir. Kalp kasının tipik miyofibrilleri, iskelet kasındakilerin hemen hemen aynı olan aktin ve miyozin filamentleri içerirler. Bu filamentler  iç içe geçmiştir ve kasılma sırasında iskelet kasında olduğu gibi birbirleri üzerinde kayarlar. Ancak kalp kası, başka bakımlardan iskelet kasından oldukça farklıdır.

KALBİN ODACIKLARI: Kalpte 4 odacık bulunur. Her iki tarafta da üstte atriyum altta ise ventrikül olarak isimlendirilen odacıklar bulunur. Sağ atrium (Sağ Kulakçık), Sol atrium (Sol Kulakçık), Sağ Ventrikül (Sağ Karıncık), Sol Ventrikül (Sol Karıncık). Bu odacıkları kalbin içini bölen duvarlar oluşturmuştur. Bu odacıklardan kalbin tepe bölümündekilere Kulakçık (Atrium), taban bölümündekilere ise Karıncık (Ventrikül) adı verilir.




KALP KAPAKÇIKLARI :Kalpte 4 kapakçık bulunur.Kalp kapakçıklarının amacı kalpte kan akışının yalnızca tek yönde ilerlemesini sağlamak ve kanın geriye dönüşünü engellemektir.

Atriyoventriküler kapaklar:Atriyoventriküler kapaklar atriyumlar ile ventriküller arsındadırlar ve kanın atriyumlara geri kaçışını önlerler. Sağda olan atriyoventriküler kapağa triküspid kapak, soldakine ise mitral (biküsbit)kapak denir.



Semilunar kapaklar: Semilunar kapaklar ise pulmoner arter ve aortadaki kanın ventriküllere (karıncık) geri dönmesini önler. Sol taraftaki aortik semilunar kapaktır, daha kalın ve daha güçlüdür. Sağ semilunar kapak ise pulmoner arter(Sağ kalpteki oksijen oranı az olan kanı akciğerlere taşıyan ve sağ ventrikülden başlayan damarlara pulmoner arterler denir) ve sağ ventrikül arasındadır ve pulmoner semilunar kapak adını alır.





KALBİN TABAKALARI:
Endokardiyum: Kalbin bütün iç yüzeyini (girinti, çıkıntı ve kapakçıklar dahil) örten epitel doku zarıdır.
Miyokardiyum: Kalp kaslarından oluşmuştur. Kaslar, enine çizgilenme göstermektedir. Kalınlık atriumda en ince olup sol ventrikülde en fazladır.Bunun nedeni sol ventrikülün yüksek başınçlı bir sisteme karşı kan pompalamasıdır. Kan ve lenf damarları ağı da iyi gelişmiştir.
Epikardiyum: Kalbin bu dış tabakası tek tabaka halinde düzenlenmiş hücreler tarafından örtülmüştür. Bu hücreler kalp çalışmasına bağlı olarak devamlı şekil değiştirirler. Mezotelin altında sayısız elastik lif içeren ince bir bağ dokusu tabakası  vardır.



KALP İSKELETİ:
Merkezi olarak bulunan ve kalbe desteklik yapan kalp iskeleti dens  fibröz bağ dokusundan meydana gelmiş olup, içerisine kalp lifleri sokulur ve üzerine de kapakçıklar yapışır.


KALBİN ÇALIŞMASI

•Kalp kası beyinden sonra en fazla kana gereksinim duyan organdır. Kalp kendini besleyen kanı aortadan ayrılan arterlerden alır. Bu arterlere koroner damarlar denir. Koroner arterler iki tanedir ;sağ ve sol koroner arterler. Kalbin kan ihtiyacı esas olarak kalp gevşediğinde sağlanır. Çünkü kalp kası kasıldığı zaman koroner damarlar sıkışırlar ve kan akımı engellenir .Sağ koroner arter genelde kalbin sağ tarafını besleyen dallara sahip olmakla birlikte sol ventriküle de uzanan dalları vardır. Sol koroner arter ise başlıca kalbin sol bölümünü besler fakat az miktarda da olsa sağ ventriküle de kan gönderir.
•Kalp pompaladığı kanın % 5 ini kendi dokusu için pompalar.
•Kalp kası uyarılması için sinirsel impulsa gereksinimi olmayan, kendi uyarılarını kendisi oluşturabilme özelliği olan bir kastır. Kalp kası otonom sinir sisteminin etkisi altındadır, ancak bu etki kalpteki uyarıları başlatma değil, kalbin kendiliğinden oluşturduğu kasılmayı düzenleyici niteliktedir.
•Kalbe parasempatik uyarıyı getiren sinir nervus vagustur. Parasempatik uyarının artması ,kalp hızını ve kalbin kasılma gücünü azaltır. Sempatik uyarıda ise kalp hızı ve kasılma gücü artar. Bu etkilerin ortaya çıkmasından sorumlu olan nörotransmitterler asetilkolin ve norepinefrindir.
•Kalp, sürekli kasılıp gevşeyerek çalışır. Kalbin kasılmasına sistol, gevşemesine diastol denir. Kalpte her iki kulakçık ve karıncık ile birlikte kasılıp gevşer. Kulakçık ve karıncıkların kasılıp gevşemesi kanın hareketi için itici bir güç oluşturur. Bu kasılıp gevşeme birbirine zıttır. Kulakçıkların her ikisi aynı anda sistol durumundayken karıncıklar diastol durumuna geçer. Kalbin bir sistol ve diastol hareketine kalp atışı denir. Gevşeme  anında odacık kanla dolar, kasılma anında ise kan pompalar.
•Her bir kalp atışı 0,85 saniye sürer.Bunun 0,15 saniyesinde kulakçıklar,0,30 saniyesinde karıncıklar kasılır. Geri kalan 0,40 saniyede ise kalp dinlenir.
•Sol karıncığın her sistolünde kan aort içine nabız adı verilen vurular halinde pompalanır.
•Her bir kalp döngüsü sırasında stetoskoptan normal olarak 2 ses işitilir. Ventrikül sistolünün başlaması ile mitral ve triküspit kapaklarının kapanmasının sebep olduğu pes ve biraz uzun olan ses birinci sestir. Ventrikül sistolünün bitiminden hemen sonra aortik ve pulmoner semilunar kapakların kapanmasının sebep olduğu daha kısa ve tiz olan ses ikinci sestir.
•Egzersiz kalpten bir dakikada herbir ventrikülden atılan kanın miktarını 5 kat artırabilir.

Kalbin Çalışması
-Kulakçıklar gevşerken karıncıklar kasılır.
Kulakçıklar gevşerken; kirli kan alt ve üst ana toplar damarla sağ kulakçığa gelir.Sol kulakçığa ise akciğerlerde temizlenen kan akciğer toplardamarıyla gelir.
Karıncıklar kasılırken; kapakçıklar kapanır. Sağ karıncıktaki kirli kan temizlenmesi için akciğer atardamarı ile akciğere gönderilir.Sol karıncıktaki temiz kan ise aort atardamarı ile vücuttaki hücrelere pompalanır.
-Kulakçıklar kasılırken karıncıklar gevşer.
Kulakçıklar kasılırken; sağ kulakçıktaki kirli kan sağ karıncığa geçer . Sol kulakçıktaki temiz kan sol karıncığa gelir.
Karıncıklar gevşerken; sağ ve sol kulakçıktan gelen kanlar depolanır.


 (şekildeki 2' li kapak ve 3' lü kapağın yerleri hatalıdır değiştirlmesi gerekir )

Kalbin Özel İleti Sitemi
Kalp kasında uyarıların başlatıldığı ve iletildiği özel bir sistem vardır. Bu sisteme kalbin uyarı ve
ileti sistemi denir.
Kalp kası hücrelerinin özelleşmesi ile oluşan bu yapılar şunlardır.
1) Sinoatrial düğüm
2) Atrioventriküler düğüm:  Triküspid kapağın arkasında sağ kulakçığın arka duvarında bulunur.
3) His demeti, His demetinin sağ ve sol dalı: Karıncıklar arası bölmede bulunur.
4) Purkinje sistemi : Karıncık kaslarına dağılan his demetinin daha küçük dallarına purkinje lifleri denir. Purkinje lifleri uyartıyı karıncık kaslarına ileterek karıncıkların kasılmalarını sağlar.

Sinoatrial düğüm dakikada 70-80, atrioventriküler düğüm 40-60 ,his demeti ve Purkinje lifleri ise daha düşük hızlarda (15-40 kez) kendiliğinden impuls oluşturma özelliğindedir.
Kalbin normal çalışmasında uyarıların çıktığı yer sinoatrial düğümdür, bu nedenle bu düğüme hız belirleyici anlamına gelen pacemaker denilir. Sinoatrial düğümden çıkan bir aksiyon potansiyeli önce atriumların kasını uyarır sonra atrioventriküler düğüme gelir. Uyarı atrioventriküler düğümü geçerken hızı biraz yavaşlar, burada 0,1 saniyelik bir gecikmeye uğrar.  Daha sonra uyarı His demetine, His demetinin sağ ve sol dallarına geçerek sağ ve sol ventrikül kasındaki Purkinje sistemine ulaşır.

Uyarının atrium kasında yayılması sonucunda atrium sistolü, ventrikül kasında yayılması sonucu ventrikül sistolü meydana gelir.

Atriumların sistolü ile atriumlar içlerindeki kanı ventriküllere, ventrikül sistolü ile de  ventriküllerin içindeki kan aort ve pulmoner arter içine pompalanır.
Sinoatrial düğüm çalışmadığı veya sinoatrial düğümden çıkan uyarıların iletilememesi  gibi anormal koşullarda, atrioventriküler düğüm veya diğer yapılar kalbin durmasını engellemek için görevi üstlenip uyarı çıkarmaya başlar.




Kaynaklar:


Hazırlayan: GAMZE NAR






1 yorum: