KALBİN ÖZELLİKLERİ
•Kalp insanın göğüs boşluğunda iki akciğer arasında olan
yumruk büyüklüğündeki bir organımızdır.
• Vücudun orta hattının sol tarafında olacak şekilde yan
yatmış pozisyonda bulunur.
•Kalp 12 cm uzunluğunda ve 9 cm genişliğinde içi boş kassal bir organdır.
•Kalp genelde kadınlarda 250-280 gr, erkeklerde ise 280-300
gr’dır.
•Kanı bütün vücuda ve akciğerlere göndermekle görevli olan
kalbin dakikadaki dinlenme atışı yetişkinlerde yaklaşık 60-80 arasındadır,
çocuklarda ise bu sayı dakikada 90-140 arasındadır.
•Dakikada 5-35 litre arası, günlük ise 9000 litre, yılda 40
milyon kanı vücuda pompalar.
KALBİN YAPISI
KALP KASI : Kalp kası tipik bir iskelet kası gibi
çizgilidir. Kalp kasının tipik miyofibrilleri, iskelet kasındakilerin hemen
hemen aynı olan aktin ve miyozin filamentleri içerirler. Bu filamentler iç içe geçmiştir ve kasılma sırasında iskelet kasında
olduğu gibi birbirleri üzerinde kayarlar. Ancak kalp kası, başka bakımlardan
iskelet kasından oldukça farklıdır.
KALBİN ODACIKLARI: Kalpte 4 odacık bulunur. Her iki tarafta
da üstte atriyum altta ise ventrikül olarak isimlendirilen odacıklar bulunur.
Sağ atrium (Sağ Kulakçık), Sol atrium (Sol Kulakçık), Sağ Ventrikül (Sağ
Karıncık), Sol Ventrikül (Sol Karıncık). Bu odacıkları kalbin içini bölen
duvarlar oluşturmuştur. Bu odacıklardan kalbin tepe bölümündekilere Kulakçık
(Atrium), taban bölümündekilere ise Karıncık (Ventrikül) adı verilir.
KALP KAPAKÇIKLARI :Kalpte 4 kapakçık bulunur.Kalp
kapakçıklarının amacı kalpte kan akışının yalnızca tek yönde ilerlemesini sağlamak
ve kanın geriye dönüşünü engellemektir.
Atriyoventriküler kapaklar:Atriyoventriküler kapaklar
atriyumlar ile ventriküller arsındadırlar ve kanın atriyumlara geri kaçışını
önlerler. Sağda olan atriyoventriküler kapağa triküspid kapak, soldakine ise
mitral (biküsbit)kapak denir.
Semilunar kapaklar: Semilunar kapaklar ise pulmoner arter ve
aortadaki kanın ventriküllere (karıncık) geri dönmesini önler. Sol taraftaki
aortik semilunar kapaktır, daha kalın ve daha güçlüdür. Sağ semilunar kapak ise
pulmoner arter(Sağ kalpteki oksijen oranı az olan kanı akciğerlere taşıyan ve
sağ ventrikülden başlayan damarlara pulmoner arterler denir) ve sağ ventrikül
arasındadır ve pulmoner semilunar kapak adını alır.
KALBİN TABAKALARI:
Endokardiyum: Kalbin bütün iç yüzeyini (girinti, çıkıntı ve
kapakçıklar dahil) örten epitel doku zarıdır.
Miyokardiyum: Kalp kaslarından oluşmuştur. Kaslar, enine
çizgilenme göstermektedir. Kalınlık atriumda en ince olup sol ventrikülde en
fazladır.Bunun nedeni sol ventrikülün yüksek başınçlı bir sisteme karşı kan
pompalamasıdır. Kan ve lenf damarları ağı da iyi gelişmiştir.
Epikardiyum: Kalbin bu dış tabakası tek tabaka halinde
düzenlenmiş hücreler tarafından örtülmüştür. Bu hücreler kalp çalışmasına bağlı
olarak devamlı şekil değiştirirler. Mezotelin altında sayısız elastik lif
içeren ince bir bağ dokusu tabakası
vardır.
KALP İSKELETİ:
Merkezi olarak bulunan ve kalbe desteklik yapan kalp
iskeleti dens fibröz bağ dokusundan
meydana gelmiş olup, içerisine kalp lifleri sokulur ve üzerine de kapakçıklar
yapışır.
KALBİN ÇALIŞMASI
•Kalp kası beyinden sonra en fazla kana gereksinim duyan
organdır. Kalp kendini besleyen kanı aortadan ayrılan arterlerden alır. Bu
arterlere koroner damarlar denir. Koroner arterler iki tanedir ;sağ ve sol
koroner arterler. Kalbin kan ihtiyacı esas olarak kalp gevşediğinde sağlanır.
Çünkü kalp kası kasıldığı zaman koroner damarlar sıkışırlar ve kan akımı
engellenir .Sağ koroner arter genelde kalbin sağ tarafını besleyen dallara
sahip olmakla birlikte sol ventriküle de uzanan dalları vardır. Sol koroner
arter ise başlıca kalbin sol bölümünü besler fakat az miktarda da olsa sağ
ventriküle de kan gönderir.
•Kalp pompaladığı kanın % 5 ini kendi dokusu için pompalar.
•Kalp kası uyarılması için sinirsel impulsa gereksinimi
olmayan, kendi uyarılarını kendisi oluşturabilme özelliği olan bir kastır. Kalp
kası otonom sinir sisteminin etkisi altındadır, ancak bu etki kalpteki
uyarıları başlatma değil, kalbin kendiliğinden oluşturduğu kasılmayı
düzenleyici niteliktedir.
•Kalbe parasempatik uyarıyı getiren sinir nervus vagustur.
Parasempatik uyarının artması ,kalp hızını ve kalbin kasılma gücünü azaltır.
Sempatik uyarıda ise kalp hızı ve kasılma gücü artar. Bu etkilerin ortaya
çıkmasından sorumlu olan nörotransmitterler asetilkolin ve norepinefrindir.
•Kalp, sürekli kasılıp gevşeyerek çalışır. Kalbin
kasılmasına sistol, gevşemesine diastol denir. Kalpte her iki kulakçık ve
karıncık ile birlikte kasılıp gevşer. Kulakçık ve karıncıkların kasılıp
gevşemesi kanın hareketi için itici bir güç oluşturur. Bu kasılıp gevşeme
birbirine zıttır. Kulakçıkların her ikisi aynı anda sistol durumundayken
karıncıklar diastol durumuna geçer. Kalbin bir sistol ve diastol hareketine
kalp atışı denir. Gevşeme anında odacık
kanla dolar, kasılma anında ise kan pompalar.
•Her bir kalp atışı 0,85 saniye sürer.Bunun 0,15 saniyesinde
kulakçıklar,0,30 saniyesinde karıncıklar kasılır. Geri kalan 0,40 saniyede ise
kalp dinlenir.
•Sol karıncığın her sistolünde kan aort içine nabız adı verilen
vurular halinde pompalanır.
•Her bir kalp döngüsü sırasında stetoskoptan normal olarak 2
ses işitilir. Ventrikül sistolünün başlaması ile mitral ve triküspit
kapaklarının kapanmasının sebep olduğu pes ve biraz uzun olan ses birinci
sestir. Ventrikül sistolünün bitiminden hemen sonra aortik ve pulmoner
semilunar kapakların kapanmasının sebep olduğu daha kısa ve tiz olan ses ikinci
sestir.
Kalbin Çalışması
-Kulakçıklar gevşerken
karıncıklar kasılır.
Kulakçıklar gevşerken; kirli kan
alt ve üst ana toplar damarla sağ kulakçığa gelir.Sol kulakçığa ise
akciğerlerde temizlenen kan akciğer toplardamarıyla gelir.
Karıncıklar kasılırken;
kapakçıklar kapanır. Sağ karıncıktaki kirli kan temizlenmesi için akciğer
atardamarı ile akciğere gönderilir.Sol karıncıktaki temiz kan ise aort
atardamarı ile vücuttaki hücrelere pompalanır.
-Kulakçıklar kasılırken karıncıklar
gevşer.
Kulakçıklar kasılırken; sağ
kulakçıktaki kirli kan sağ karıncığa geçer . Sol kulakçıktaki temiz kan sol
karıncığa gelir.
Karıncıklar gevşerken; sağ ve sol
kulakçıktan gelen kanlar depolanır.
Kalbin
Özel İleti Sitemi
Kalp kasında uyarıların
başlatıldığı ve iletildiği özel bir sistem vardır. Bu sisteme kalbin uyarı ve
ileti sistemi denir.
Kalp kası hücrelerinin
özelleşmesi ile oluşan bu yapılar şunlardır.
1) Sinoatrial düğüm
2) Atrioventriküler düğüm: Triküspid kapağın arkasında sağ kulakçığın
arka duvarında bulunur.
3) His demeti, His demetinin sağ
ve sol dalı: Karıncıklar arası bölmede bulunur.
4) Purkinje sistemi : Karıncık
kaslarına dağılan his demetinin daha küçük dallarına purkinje lifleri denir.
Purkinje lifleri uyartıyı karıncık kaslarına ileterek karıncıkların
kasılmalarını sağlar.
Sinoatrial düğüm dakikada 70-80, atrioventriküler düğüm 40-60 ,his demeti ve Purkinje lifleri ise daha düşük hızlarda (15-40 kez) kendiliğinden impuls oluşturma özelliğindedir.
Kalbin normal çalışmasında
uyarıların çıktığı yer sinoatrial düğümdür, bu nedenle bu düğüme hız belirleyici
anlamına gelen pacemaker denilir. Sinoatrial düğümden çıkan bir aksiyon
potansiyeli önce atriumların kasını uyarır sonra atrioventriküler düğüme gelir.
Uyarı atrioventriküler düğümü geçerken hızı biraz yavaşlar, burada 0,1
saniyelik bir gecikmeye uğrar. Daha
sonra uyarı His demetine, His demetinin sağ ve sol dallarına geçerek sağ ve sol
ventrikül kasındaki Purkinje sistemine ulaşır.
Uyarının atrium kasında yayılması
sonucunda atrium sistolü, ventrikül kasında yayılması sonucu ventrikül sistolü
meydana gelir.
Atriumların sistolü ile atriumlar
içlerindeki kanı ventriküllere, ventrikül sistolü ile de ventriküllerin içindeki kan aort ve pulmoner
arter içine pompalanır.
Sinoatrial düğüm çalışmadığı veya
sinoatrial düğümden çıkan uyarıların iletilememesi gibi anormal koşullarda, atrioventriküler
düğüm veya diğer yapılar kalbin durmasını engellemek için görevi üstlenip uyarı
çıkarmaya başlar.
Kaynaklar:
Hazırlayan: GAMZE NAR
İnanilmaz aklin durdugu an
YanıtlaSil